• Vooral Sywert van Lienden staat in de schijnwerpers in de ophef rond de omstreden mondkapjesdeal, waar hij ruim 9 miljoen euro aan overhield.
  • Maar Van Lienden was niet de enige die zei de mondkapjes “om niet” naar Nederland te halen.
  • Zijn compagnons Bernd Damme (31) en Camille van Gestel (49) verdienden eveneens miljoenen onder het mom van liefdadigheid.
  • Wie zijn zij? De avonturen van Sywerts kompanen in vijf episodes.

In de mediastorm rond de mondkapjesdeal van 100,8 miljoen euro met de overheid staat vooral opniniemaker Sywert van Lienden in de schijnwerpers. Maar ook zijn compagnons Bernd Damme en Camille van Gestel hielden er miljoenen aan over.

De drie steken de koppen bij elkaar als Van Lienden in maart 2020 het schrijnende tekort aan mondkapjes en andere beschermingsmiddelen in de zorg niet meer kan aanzien en deze zelf naar Nederland wil halen.

In allerijl richt hij samen met ondernemers Damme (31) en Van Gestel (49) de non-profitorganisatie Stichting Hulptroepen Alliantie op. Vooral Van Lienden roept in de pers, op sociale media en op de website van Hulptroepen Alliantie herhaaldelijk het allemaal “om niet” te doen.

Dat blijkt niet zo te zijn, onthulde de Volkskrant in mei. De krant ontdekte dat de kersverse mondkapjesondernemers naast de stichting ook het bedrijf Relief Goods Alliance hadden opgericht. De megaorders van de overheid van in totaal ruim 100 miljoen euro liepen via deze bv.

Van Lienden krijgt met 9,2 miljoen euro de grootste hap van de buit, becijferde Follow the Money. Damme en Van Gestel verdienen respectievelijk 5,7 en 5,4 miljoen euro.

Wie zijn deze handige ondernemers die samen met Van Lienden de mondkapjesklapper maakten? Dit zijn hun avonturen in vijf episodes.

1. Een 12-jarige met economische visie en een sociaal ondernemer

Bernd Damme weet zich al op jonge leeftijd in de kijker te spelen. Als 12-jarige biedt hij zijn profielwerkstuk 'The New Deal' aan aan toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. Damme zet daarin zijn visie voor een nieuwe Gouden Eeuw uiteen. Hij handelde toen overigens ook al in aandelen.

Camille van Gestel (49) is geboren in Haarlem, maar woont tegenwoordig in het Friese Workum. Daar runt hij samen met zijn vrouw vanaf 2019 de B&B Anno 1908.

De twee zijn deelnemers in een aflevering van het programma Bed & Breakfast die Omroep Max in april 2020 uitzendt. Er kijken 2 miljoen mensen naar. Later dat jaar besluiten Van Gestel en zijn vrouw de tent te sluiten om persoonlijke redenen.

Van Gestel studeert bedrijfskunde, werkt als redacteur bij een uitgeverij en heeft banen in sales, marketing en general management, zegt hij in 2016 tegen Marketingtribune.

Vanaf 2006 werkt Van Gestel zelfstandig en wint hij samen met Maurits Groen een pitch om het WK voetbal in Zuid-Afrika klimaatneutraal te maken met ledverlichting.

2. Successen: zonnebrillen en zonnelampen

Damme scoort zijn eerste miljoenen in 2013 met de verkoop van Eye-Wear.nl, de online zonnebrillenwinkel die hij op zijn zestiende heeft opgericht. "Op de vier miljoen zit ik nog niet, maar ik kom wel in de buurt", zegt hij tegen zakenblad Quote over de verkoop van zijn bedrijf. Daarna probeert hij met Cravatta Pelliano stropdassen weer hip te maken.

De succesvolle pitch van Camille van Gestel en Maurtits Groen mondt uit in WakaWaka dat door hen wordt opgericht in 2012. Het bedrijf maakt lampen en powerbanks op zonne-energie voor arme gebieden. Later gaat voor elk verkocht WakaWaka-product een zonnelamp naar een familie die het zonder elektriciteit moet stellen.

Groen en Van Gestel voeren meerdere succesvolle crowdfundingacties voor de oprichting en de ontwikkeling van hun bedrijf.

3. Van Gestel en Damme vallen in de prijzen

Zowel Damme als Van Gestel gooien hoge ogen met hun bedrijven.

WakaWaka ontvangt tussen 2013 en 2016 verschillende prijzen, waaronder de Social Enterprise Start-Up Award en prijzen voor design en innovatie. Van Gestels compagnon Maurits Groen belandt in 2015 op nummer één in de Duurzame 100 van dagblad Trouw.

Met ongeveer tien crowdfundingacties harken de twee in vijf jaar zo'n 1,1 miljoen euro binnen, schrijft RTL in 2018. Dankzij het sociale imago zijn verschillende partijen als Eneco en de Nederlandse Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (FMO) bereid WakaWaka gunstige leningen te verschaffen. FMO scheldt een lening van zes ton zelfs kwijt, aldus RTL.

In 2012 worden Bernd Damme en één van zijn compagnons Steijn Pelle, destijds respectievelijk 22 en 23 jaar, uitgeroepen tot beste ondernemers van het jaar door Sprout.

Ze krijgen de prijs voor hun bedrijf Cravatta Pelliano waarmee ze kleding aan de man wil brengen zoals Apple dat doet, schrijft Sprout in 2014. Met grote showrooms waar klanten advies kunnen krijgen en met online bestellen. De ondernemers winnen het vertrouwen van de Rabobank die hen drie ton leent.

“Damme en Pelle zijn rasechte ondernemers, ze zien overal manieren om geld te verdienen en samenwerkingen aan te gaan (...)”, zegt Ewald Smits, destijds jurylid en hoofdredacteur van Sprout.

Daarna probeert Damme de duistere diamantenwereld duurzamer en transparanter te maken met de oprichting van House of Eléonore dat synthetische diamanten maakt.

Hij gaat met het gerenommeerde Amsterdamse diamantbedrijf Royal Asscher in zee dat hem expertise en een netwerk kan verschaffen. Vice president Mike Asscher van Royal Asscher is aandeelhouder van House of Eléonore.

4. Smet op het blazoen en faillissementen

Damme en Van Gestel gaan onderuit met hun bedrijven. WakaWaka van Van Gestel gaat in 2018 na zes verlieslatende jaren failliet. In maart van dat jaar heeft het bedrijf een negatief vermogen van 3,7 miljoen euro. Een emissie van certificaten van aandelen op de mkb-beurs NPEX voor 2,5 miljoen euro had het bedrijf moeten redden.

Maar het succes dat WakaWaka met zijn groene en sociale imago steeds wist te boeken via crowdfunding krijgt het niet op de beurs. "Er was onvoldoende trek van beleggers om die certificaten te kopen. Omdat het bedrijf niet genoeg aandelen kon verkopen, is de uitgifte gestaakt", zei directeur Alan van Griethuysen van NPEX tegen RTL. Later blijkt ook een geschil met accountant EY roet in het eten te hebben gegooid.

Uiteindelijk maakt WakaWaka een doorstart en blijven Groen en Van Gestel betrokken bij het bedrijf. De verplichtingen aan geldschieters die via crowdfunding hebben ingelegd, worden nagekomen, belooft de nieuwe eigenaar TSM Business School.

Naast een financieel gat loopt WakaWaka ook een deuk in het imago op. De sociale onderneming blijkt lang niet alle beloofde lampen aan humanitaire organisaties te hebben geleverd, blijkt later uit onderzoek van RTL. In 2017 is er een achterstand van 93.000 lampen die 400.000 mensen van licht hadden moeten voorzien.

Om toch te kunnen doneren wil WakaWaka goedkopere onderdelen gebruiken waarmee de kwaliteit van de lampen zou dalen. Dat strookt niet met de belofte van het bedrijf om alleen producten van "hoge kwaliteit aan te bieden aan onze klanten die minder bedeeld zijn dan wij", zoals het op de website van WakaWaka stond beschreven.

In 2014 gaat Cravatta Pelliano van Bernd Damme failliet. Het lukte niet de enkele tonnen op te halen die nodig waren voor ontwerp en productie. "Er kwam niet voldoende cash binnen en we kwamen tijd te kort om een investeerder aan te trekken", zei zijn compagnon Steijn Pelle tegen Sprout.

Rabobank, die drie ton had geleend in een kortlopende schuld, trekt zich terug. Dat levert een conflict op waar Damme ten tijde van het faillissement weinig over kwijt wil.

Na het faillissement van Cravatta Pelliano, stapt Damme dus in de diamanten met House of Eléonore, maar ook dat loopt niet goed af. Na drie jaar is het einde oefening voor het bedrijf dat synthetische diamanten via internet wilde verkopen. Na het mislopen van een investering van 2,5 miljoen euro is het geld op, zegt Damme tegen Quote.

Volgens Mike Asscher liep House of Eléonore “te ver voor op de markt”. Als Quote vraagt hoeveel hij erbij inschiet antwoordt Asscher "genoeg". Damme laat weten dat hij een kwart miljoen euro heeft verloren met het avontuur.

5. Een nieuwe kans: mondkapjes!

Het is maart 2020 en de coronapandemie breekt uit. Camille van Gestel is volgens zijn LinkedIn-profiel nog werkzaam bij WakaWaka waar hij tot juni 2020 blijft. Serieondernemer Bernd Damme houdt er een keur aan functies op na.

Mediapersoonlijkheid en public affairs-ambtenaar bij de gemeente Amsterdam Sywert van Lienden roert zich in die periode over het tekort aan mondkapjes en andere beschermingsmiddelen in de zorg. Op Twitter roept hij zijn 58.000 volgers op om mee te denken en boort zijn netwerk aan, schrijft de Volkskrant.

Op 2 juni 2020 - de bv Relief Goods Alliance is dan al opgericht en de megadeals met de overheid liggen in het verschiet - schuiven Damme en Van Gestel aan in een uitzending van Off the Grytte Podcast. Daar leggen de drie uit hoe ze met elkaar in contact zijn gekomen en het initiatief hebben genomen om mondkapjes naar Nederland te halen.

"We wilden iets doen in deze crisis. Voor mij persoonlijk, omdat ik vijf familieleden heb die in de zorg werken", vertelt Damme, die op een gegeven moment mondkapjes aangeboden krijgt van een Chinese zakenrelatie.

"Ik wist niet wat ik daarmee moest. Totdat een goede relatie, Sywert, mij begon te appen. Hij is toezichthouder bij een grote zorginstelling en zei: 'Joh, ik heb eigenlijk mondkapjes nodig. Weet jij toevallig waar ik die kan vinden?' Vraag en aanbod vonden elkaar en in een weekend hebben we 20.000 mondmaskers naar Nederland gehaald vanuit Hongkong."

Ze helpen een zorginstelling en een partij in de kraamhulp, waarna volgens Damme meer vraag komt van zorginstellingen. Na het eerste succes volgt ook het contract overheidscontract voor 40 miljoen mondkapjes, blijkt uit de open brief van vrijwilligers van Hulptroepen.

Van Gestel belt Van Lienden nadat hij een tweet van hem in Nieuwsuur voorbij ziet komen. De twee kennen elkaar omdat Van Lienden in de Raad van Toezicht van de WakaWaka Foundation had gezeten.

"Een week nadat de scholen dichtgingen, die week heb ik letterlijk met mijn ziel onder de arm gelopen. In de zin: wat kun je nu als bedrijf met zonnelampjes doen? Dat is beperkt. Mijn maatschappelijke roeping werd aangesproken. Wat doe je als mens als zoiets gebeurt?", beschrijft Van Gestel zijn gevoel in het begin van de pandemie in de podcast.

Net als Damme krijgt Van Gestel mondkapjes aangeboden uit China. Daarnaast ligt zijn WakaWaka-compagnon Maurits Groen met zware corona ziek thuis. In het gesprek met Van Lienden krijgt Van Gestel ook Damme aan de lijn. De twee vragen hem of hij op "non-profitbasis" wil meehelpen de Nederlandse zorgsector beschermen. "Dat was een volle ja".

Gevraagd naar het DNA van hun initiatief antwoordt Damme dat het DNA "heel erg dienend" is om te zorgen dat mensen veilig zijn. "Het tweede is betrouwbaarheid op zowel producten als afspraken", stelt hij. "Dat zijn wel echt succesfactoren. Dat mensen onbaatzuchtig samenwerken aan een hoger doel. Dat is wel echt de kern van het DNA."

Ongeveer een jaar later blijkt dat de drie toch iets minder onbaatzuchtig zijn dan ze deden voorkomen. Aan de ruim 100 miljoen euro die de overheid betaalde voor de levering van 40 miljoen mondkapjes hebben de drie een miljoenenwinst overgehouden.

Van Lienden strijkt ruim 9 miljoen euro op, Damme en Van Gestel respectievelijk 5,7 miljoen euro en 5,4 miljoen euro. De laatste zei juist tegen De Volkskrant: "Ik ben absoluut geen miljonair geworden.”

Van Lienden heeft inmiddels laten weten dat hij het geld wil beleggen en het rendement aan een goed doel wil schenken, al zit niet iedere ideële organisatie daar op te wachten.

Damme zei tegen de NOS eveneens een maatschappelijke bestemming te willen vinden voor het enorme bedrag dat hij kon bijschrijven, al heeft hij volgens Quote onlangs ook een monumentale boerderij gekocht met een vraagprijs van 850.000 euro. Alleen sociaal ondernemer Van Gestel zei meteen het geld te gebruiken voor zijn pensioen en als spaarpot.

De ondernemers hebben vooralsnog niet gereageerd op de oproep in een open brief van medewerkers en vrijwilligers van Stichting Hulptroepen Alliantie om de winst terug te storten in de Nederlandse schatkist.

Lees meer over de mondkapjesdeal: